همان طور که ما ایرانی ها در عید سفره هفت سین پهن می کنیم و آن را با سین ها می آراییم اروپایی ها نیز عیدشان را با کاج و صنوبر آراسته و زینت داده شده شروع می کنند درختی که با انواع آویز ها و چراغ های رنگی و زیبا حال و هوای تازه ای به خانه آن ها می دهد و کادوهایی که در زیر این درخت پنهان می شود و پیدایش آن می تواند برای هر شخصی سورپرایز جذابی باشد.
درخت کریسمس، درخت همیشه سبز اغلب کاج یا صنوبر است که با چراغ ها و زیورآلات تزیین می شود. این درخت ها طبیعی و مصنوعی هستند. امروزه بسیاری از خانواده به صورت مدرن و فقط برای تزیین از این درخت در نمای داخلی و خارجی ساختمان استفاده می کنند اما به طور کلی این درخت با نمادهای سنتی مسیحی در ارتباط است.چون درخت نماد سر سبزی و طراوت و زندگی است مسیحیان همیشه در کریسمس از درخت استفاده می کنند و کریسمس بدون کاج برای شان معنا ندارد.
تاریخچۀ درخت کریسمس
هنگامی که درد زايمان، حضرت مريم را فرا می گيرد، زمستان بود. وی به کنار درخت خرمای کهن سال و خشکی رفت و به آن تکيه داد. در فاصله کمی درخت خشک، سبز شد و برگ درآورد و خوشه های خرما از آن آويزان شد و اين دو معجزه بود...یکی اين که درخت خشک، تازه و سبز شد و ديگری اين که درخت خرما در غير زمان خرما دادن، ميوه داده بود.
نقل شده است که در آن جا هيچ درخت خرمايی نبود، بلکه خداوند متعال درختی را از جای ديگری به آن مکان آورد و سبز کرد و به همين دليل مکانی که حضرت عيسی در آنجا زاده شده، بيت اللحم ناميده شده است.زمانی که حضرت عيسی به دنيا آمد، حضرت مريم در اين فکر فرو رفت که به قوم خود چه بگويد؟ از اين رو با نگرانی به خود می گفت: ای کاش، من پيش از اين می مردم و از نظر مردم فراموش می شدم که در اين زمان از زير آن درخت صدايی برخاست، يا آن که جبرئيل از زير آن درخت مريم را صدا کرد.
برخی گفته اند آن صدا، صدای عيسی بود که گفت: نگاه کن تا اندوهگين نباشی که خداوند متعال در زير پای تو آبی جاری ساخته است. پس مريم، عيسی را به بغل گرفت و به نزد قومش رفت. گفته شده که حضرت عيسی در بين راه، با مادرش سخن میگفت و به او دلداری میداد و می گفت: «بر تو مادر مژده بدهم که من بنده خدا و مسيح او هستم ».
به هر حال استفاده از درختان همیشه سبز، تاج های گل و چراغ های تزیینی نماد زندگی ابدی سفارش شده از سمت مصریان باستان، چینی و عبراییان است. عبادت درخت در میان بت پرستان اروپایی رایج بود و تغییر آن ها به دین مسیحیت در آداب و رسوم تزییات خانه برای ترساندن شیطان و هم چنین وجود یک درخت برای لانه گزینی پرندگان در ایام کریسمس به چشم می خورد. هم چنین در آلمان در طول تعطیلات زمستانی در ورودی خانه یا داخل آن از درخت Yule عیسی مسیح استفاده می کنند.
در درخت های کریسمس مدرن که در آلمان غربی سرچشمه گرفته است نشانه هایی از داستان آدم و حوا و درخت بهشت به چشم می خورد و سیبی از درخت آویزان می گذارند که نشان دهنده باغ عدن است. آلمانی ها در بیست و چهار دسامبر جشن مذهبی آدم وحوا با درخت بهشت دارند.
در قرن شانزده هرم کریسمس و درخت بهشت ادغام شد و تبدیل به درخت کریسمس شد. این رسم در قرن هجده بین افراد رواج پیدا کرد و به انگلستان کشیده شد. در اواسط قرن نوزده بود که درخت کریسمس بین افراد رواج پیدا کرد. هم چنین در چین و ژاپن نیز توسط مبلغان غربی در قرن نوزده و بیست با طرح های کاغذ پیچیده رواج یافت.
همان طور که در بالا گفته شد سنت درخت کریسمس، به آلمان در قرن شانزدهم میلادی و زمانی که مسیحیان، درختان تزیین شده را به خانه های خود آوردند، برمی گردد. در آن زمان عده ای هرم هایی از چوب می ساختند و آن را با شاخه های درختان همیشه سبز و شمع تزیین می کردند و از دوران ملکه ویکتوریا، مردم برای زیباتر کردن این درخت، جواهرات و تزییناتی را از آن می آویختند.به تدریج رسم استفاده از درخت کریسمس در بخش های دیگر اروپا نیز طرف دارانی پیدا کرد .
در تزیین درخت های کریسمس اولیه، به جای مجسمه فرشته در نوک درخت، از فیگورهای پری های کوچک (به نشانه ارواح مهربان یا زنگوله و شیپر) که برای ترسانیدن ارواح شیطانی به کار میرفت، استفاده می شد. بعد ها در قرن هجدهم میلاد، روشن کردن درخت توسط شمع ها آغاز شد و موقعی که برق اختراع شد، برق توانست به وسیله چراغ های کریسمس جای گزین شمع شود. امروزه اشیاء مختلفی ز جمله حلقه گل، زرورق، آبنبات عصایی بر روی درخت کریسمس می گذارند. یک فرشته یا ستاره ممکن است در بالاترین قسمت باشد که نشان دهنده میزبان فرشتگان است.
سال ها پیش از ظهور مسیحیت، گیاهان و درختانی که در تمام طول سال به رنگ سبز باقی می ماندند، در فصل زمستان برای مردم معنای ویژه ای داشتند. درست مانند مردم بسیاری از کشورهای دنیا که در این عید مذهبی خانه شان را با درختان صنوبر و کاج زینت می دهند، مردم باستان نیز شاخه های همیشه سبز درختان را بر در و پنجره خانه های شان می آویختند. در بسیاری از کشورها معتقد بودند که گیاهان همیشه سبز روح شرارت، بدی و بیماری را از زندگی شان دور خواهد کرد.در نیم کره شمالی کوتاه ترین روز و بلندترین شب سال در بیست و یکم یا بیست و دوم دسامبر است که به آن انقلاب زمستانی می گویند.
بسیاری افراد باستان خورشید را خدایی می دانستند که در زمستان های هر سال بیمار و ضعیف می شود. آن ها هر سال زمستان به امید خوب شدن خدای خورشید، انقلاب زمستانی را جشن می گرفتند. شاخه های همیشه سبز به آن ها یادآوری می کرد که آن هنگام که تابستان بازگردد و خورشید دوباره قوی شود، تمامی گیاهان دوباره سبز خواهند شد.
مصریان در جشن انقلاب زمستانی کوتاه ترین روز و بلندترین شب هر سال شاخه های سبز رنگ نخل را به نشانه پیروزی زندگی به مرگ به خانه های شان می بردند. مردم روم از درختان صنوبر برای تزیین نیایش گاه های خود استفاده می کردند.
چرا درخت کریسمس را تزئین می کنند؟
امروزه درخت کریسمس و تزئینات آن به یکی از نمادهای جدایی ناپذیر جشن کریسمس و آغاز سال نو تبدیل شده است. مسیحیان و افرادی که کریسمس را جشن می گیرند تلاش می کنند هرسال تزئینات زیباتر و بهتری برای درخت خود داشته باشند. اما چرا برای کریسمس از درخت استفاده می شود و دلیل تزئین آن چیست؟ این سنت از کجا شروع شده و درخت کاج، نماد چه چیزی است؟
قرار دادن درخت برای جشن کریسمس به قرون وسطی و اروپای شرقی برمی گردد. طبق اسناد و مدارک، اولین بار در سال ۱۵۱۰ در لاتیوا و همین طور در سال ۱۵۲۱ در اسلواکی برای مراسم کریسمس از درخت استفاده شده است. با این حال، سنت قرار دادن درخت در خانه در طول زمستان و نه فقط برای کریسمس به قبل از ظهور مسیحیت باز می گردد. مدت ها قبل از ظهور مسیحیت، درختان همیشه سبز که حتی در زمستان و هوای سرد نیز دچار خزان نمی شدند و سرسبزی خود را حفظ میکردند، مفهوم ویژه و ارزشمندی برای مردم داشته اند.
مردمان باستان معتقد بودند که قرار دادن برگ ها یا شاخه های سرسبز در منزل به آن ها کمک می کند در زمستان های سرد و طولانی دوام آورده و از آن ها محافظت می کند. هم چنین برخی دیگر معتقد بودند که این شاخ و برگ ها می توانند در برابر ارواح شیطانی و بیماری ها نیز از آن ها محافظت کنند. برگ سبز در زمستان، استعاره ای از زندگی، سلامتی و حیات بوده است.
دلیل تزئین درخت کریسمس چیست؟
همان طور که گفتیم در قرون وسطی بود که درخت کم کم وارد مراسم کریسمس شد درخت سرسبز در فرهنگ های مختلف، نماد زندگی جاویدان و حیات پس از مرگ است. این سنت در قرن شانزده هم چنان ادامه یافت و مردم درختان کاج و سایر درختان را برای مراسم کریسمس به داخل خانه های خود می آوردند. این رسم ادامه پیدا کرد تا آن که در نهایت در قرن هجدهم، کلیسای مسیحیت نیز برای برگزاری مراسم تولد مسیح و کریسمس از درخت استفاده کرد.
در کلیسا معمولا این درختان در کنار قفسه ای قرار داده می شدند که مردم شمع روشن می کردند. این شمع ها رفته رفته جزئی از تزئینات درخت کریسمس شدند، موردی که بعدها با اختراع برق جای خود را به چراغ های کریسمس و زیورآلات براق و درخشان داد. امروزه تزئینات درخت کریسمس شامل اشیا مختلفی مثل زرورق، گل و آبنبات می شود.
بچه ها نیز مشتاقانه در تزئین درخت مشارکت می کنند و اشیا مورد علاقه خود را روی آن قرار می دهند. حتی هر خانواده از ابتکار و خلاقیت خود نیز در تزئین این درخت استفاده می کند و هرکس سعی می کند درخت زیباتری داشته باشد. علاوه بر این، معمولا یک فرشته یا ستاره نیز در بالای درخت قرار داده می شود.
درخت طبیعی یا مصنوعی؟
امروزه از درختان مختلفی به عنوان درخت کریسمس استفاده می شود. از این میان، درخت کاج، صنوبر و نراد رواج بیش تری دارند. در دوران قدیم همیشه از درخت طبیعی استفاده می شد، اما با ورود درخت های مصنوعی و پلاستیکی رفته رفته این نوع از درختان غیرطبیعی نیز کاربرد پیدا کردند. اولین بار در قرن نوزدهم درخت مصنوعی برای استفاده در جشن کریسمس اختراع شد و به دلیل مزایایی که داشت به شدت رواج پیدا کرد. از مزایای استفاده از درخت مصنوعی به جای درخت طبیعی این است که برای سال ها قابل استفاده است و می توان هرسال موقع کریسمس آن را از انبار بیرون آورد و مجددا استفاده کرد.
همین طور ایمنی بیش تری دارد. با توجه به استفاده از چراغ و شمع در تزئین درخت، امکان آتش سوزی درختان طبیعی همیشه وجود دارد، اما درختان مصنوعی خطر کم تری از این نظر دارند. هم چنین امروزه درختان کاج مصنوعی در انواع مختلف و اندازه های متفاوت وجود دارد. حتی نوع رومیزی درخت کاج نیز استفاده می شود که این امکان در مورد درخت طبیعی وجود ندارد.
استفاده از درخت مصنوعی می تواند مانع از قطع سالیانه هزاران درخت کاج برای مراسم کریسمس شود و به این ترتیب به حفظ جنگل ها نیز کمک می کند. در مورد زمان برپا کردن درخت نیز تفاوت هایی وجود دارد. گفته می شود که رومیان برای برپاکردن درخت، تا بعد ازظهر روز کریسمس صبر می کردند، اما این روزها اکثر افراد، از ابتدای ماه دسامبر یا دومین شنبه ماه دسامبر درخت کریسمس را در منزل قرار می دهند.
