به طور قطع به نام سنگ و جواهر در مطالب مطرحه شده در سایت ها، کتاب ها و مقالات مختلف بر خورده اید. در کنار هم قرار گرفتن این دو هر چند کاملا درست می باشد، اما لزوما یک معنی نمی دهد و ممکن است باعث اشتباه در معنی گردد. مثالی در این مورد بزنیم.
قطعه سنگی بود که گمان می شد یا الماس هست و یا درون آن الماس دارد و آن سنگ را جهت کارشناسی به مرکزی دادیم که با استفاده از اشعه ایکس و اشعهuv مورد بررسی قرار گرفت طی بررسی مشخص شد مقداری کربن در این سنگ وجود دارد و نیاز به دستگاه قوی تری جهت عکس برداری نیاز است تا اطلاعات کامل تری بدست آید. هر چند ظاهرا سنگ مورد نظر دارای مقداری کربن هم هست مصر به این بودیم که اگر الماس نباشد لاقل کمی الماس خام درون آن سنگ وجود دارد.
این مثال را به این جهت بازگو نمودیم که به بحث ما در مورد تفاوت جواهر از سنگ بر می گردد. در علم جواهر شناسی مواردی جهت کار تشخیص همانند مورد بالا و سختی مورد تایید نیست و اصولا این گونه تست ها اگر هم به کار روند ارتباطی با جواهر شناسی ندارند. با این وجود افرادی بنا به نوع سلیقه و نظر خود به این گونه تست ها رجوع می کنند. البته هیچ ایرادی ندارد و مساله و سلیقه هر شخصی باید مورد احترام باشد. البته ما مطالب خود را جهت آگاهی و ترویج علم جواهر شناسی جهت دنبال کنندگان این سایت و مطالعه کنندگان محترم نشر می دهیم.
در تمام سطح پوسته زمین انواع سنگ ها وجود دارند، اما آن دسته که در لیست گوهر قرار می گیرند، به لحاظ فرمول شیمیایی به چهار دسته تقسیم می شوند. اول سنگ های سلیکات مانند کوارتز، دوم اوکسیدها مانند یاقوت، سوم فسفات ها مانند فیروزه و چهارم کربنات مانند الماس.
تمامی جواهرات در این چهار نوع قرار دارند. بنابر این یک جواهر نمی تواند هم زمان از دو نوع گروه آمیخته با هم تشکیل شده باشد مثلا فیروزه هم راه با کربن تشکیل نمی شود یا یاقوت با الماس قاطی نمی شود زیرا هر گروه ساختار شیمیایی و از همه مهم تر ساختار کریستالی منحصر به خود را دارد. هرگز شنیده نشده است که زمردی یافت شده که کمی هم یاقوت است مگر با تلاش و اکتشافات برخی از دوستان کارشناسی وطنی! این موضوع در مورد جواهرات که ممکن است دارای ناخالصی (کریستال) درون هر جواهر باشد که از جنس سنگ دیگری است متفاوت است زیرا این کریستال ها در زمان تشکیل سنگ درون آن محبوس شده اند و هر چند از نوع جنس سنگ دیگری هستند ارتباطی با ماهیت خود جواهر ندارند به همین خاطر به آن ها کریستال مهمان گفته می شود که می توانند هم ماهیت شیمیایی و هم چگالی دیگری داشته باشند اما ارتباطی با تشخیص سنگ مادر ندا ند. به همین دلیل بارها اعلام کرده ام که آنالیز شیمیایی و یا مقدار چگالی بر فرض درست انجام دادن تست آن ها ارزشی در تشخیص جواهر ندارند زیرا همین ناخالصی ها به خصوص اگر زیاد باشند میزان نتایج این گونه تست ها را تحت تاثیر قرار خواهند داد. گاهی هم در سنگ بستر راف هر جواهر می توان سنگ های دیگری را مشاهده کرد که باز هم به سنگ مادر ارتباطی ندارند.
بنابراین الماس کربن خالص می باشد و این که در سنگ دیگری هم بر فرض صحت مقداری کربن یافت شده دلیل آن نیست که در این سنگ کمی الماس هم یافت می شود به بیان ساده در جواهر هرگز دو نوع فرمول شیمیایی با هم مخلوط نمی شوند تا یک سنگ به وجود آید. اما ممکن است در کنار یک دیگر رشد کرده و هر کدام سنگ خاص خود را پدید آورند مثلا در تمام معادن کوارتز سنگ pyrite هم چسبیده به کوارتز یافت می شود و یا در معادن یاقوت لعل هم پیدا می شود، اما با هم مخلوط نمی شوند.
در مورد رنگ جواهر هم عناصر مانند آهن، مس، منگنز، نیکل، کرومییوم و وانادیوم، به سنگ ها رنگ می دهند که ارتباطی با ساختار کریستالی خود سنگ ندارند. بنابراین به بیان ساده درخت سیب، میوه سیب می دهد و نمی تواند هم زمان سیب و پرتقال بار دهد. البته در مورد تشخیص الماس نه بر اساس نوع جنس آن است بلکه بر اساس تبلور کریستالی سنگ راف قابل اثبات هست در مراحل بعدی وزن مخصوص و ناخالصی ها قرار دارند. این که لابراتواری اعلام کند که در یک سنگ مقداری کربن هم یافت شده ارتباطی به تشخیص الماس برای ما و شما علاقمندان جواهر نباید داشته باشد زیرا اگر برای صرف غذا کباب سفارش دهیم حتما بعد از آنالیز شیمیایی باقی مانده کباب صرف شده حتما مقداری کربن هم یافت می شود زیرا ذغال جهت پخت کباب همان کربن است و موقع باد زدن مقداری کربن روی کباب خواهد نشست.
این که در سایر رشته های علمی با سنگ جواهر یا هر سنگ دیگر چگونه برخورد می شود مربوط به همان رشته هاست اما در جواهر شناسی میزان مواد شیمیایی و مقدار آن نسبت به هم و یا آنالیز آن ها البته بی اعتبار هستند. لازم به ذکر است بر فرض اطمینان از نوع سنگ لزوما آن سنگ ارزشمند نمی شود و هر جواهری بسته به لیست ارزش گذاری آن می تواند کم قیمت متوسط یا گران قیمت باشد و اسم به خودی خود به آن سنگ ارزش نمی دهد. این است فرق سنگ با جواهر یعنی میزان کیفیت و کمیابی و استحکام که باید توسط متخصص مورد برسی قرار گیرد و در صورت اشتباه دارنده سنگ را دچار مشکل خواهد کرد.
منبع: gemzoom.ir
