طراحی و ساخت جواهرات در ایران هنری است که توانایی و درک زیبایی بسیار می خواهد، به خصوص طراحی جوهرات که جایگاه والاتی نسبت به ساخت آن دارد. امروزه بیش تر جواهرات ساخته شده در ایران، بر الگوها و طرح های خارجی استوار است و این ضربه ای است بر فرهنگ و هنر ایرانی که باعث ضعیف شدن بازار اقتصادی جواهر در کشورمان می شود. به همین دلیل، پژوهش حاضر راه کاری است جهت رفع نیازها و مشکلات رشته طراحی جواهرات امروزه در ایران.

    در راستای این هدف، از روش های مختلف گرد آوری اطلاعات از جمله: مطالعات مستند (کتابخانه ای)، میدانی، پرسشنامه و مصاحبه با صنعتگران و خریداران استفاده شده است.براساس این پژوهش، می توان گفت خط کوفی به دلیل زیبایی بصری می تواند خواستگاه دستیابی به الگوهای تازه تر و نوآورانه تر در حیطه طراحی جواهرات و مطابق با سلایق افراد جامعه باشد.

 

تاریخچه خط و خوش نویسی

    نخستین محرک پیدایش خط در بین اقوام، نیاز به حفظ خاطره ها بوده وانسان اولیه برای حفظ اموری که می خواست سال های طولاتی باقی بماند، ابتدا به رسم تصویر آن ها پرداخت و از این نگارگری روش تصویرنگاری را به وجود آورد. تردیدی نیست که خط در ابتدای پیدایش به عنوان یک ضرورت اجتماعی و یک نیاز بشری پا به عرصه وجود نهاد و نه به صورت یک هنر. از سویی دیگر، احترام به کلام خدا هنری والا به وجود آورد و تقدیر این گونه بود که این هنر در ایران به اوج طرافت برسد و توسعه یابد.

این هنر سرشار از زیبایی است و از افکار فلسفی و تمایلات پیچیده به دور است.از دیگر عوامل رواج خط و خوش نویسی به خصوص تذهیب در کشورهای مسلمان، تحریم مجسمه سازی و نقاشی بود و هر چند جنبه شخصی داشت، ولی همیشه عاملی بود که می بایست هنرمند بر آن فایق آید. این مساله سبب شد هنرمند از کشیدن صورت مکنونات که درون آو را مخالف با ایمان جلوه می داد، روی برتابد. این تحریم، هنرمند را ناچار به استفاده از رنگ و خط در تزئینات خیالی می کرد.

 

تاریخچه خط کوفی

    در مورد چکونگی پیدایش و رشد خط کوفی، نظریه های گوناگون وجود دارد. حمیدرضا قلیچ خانی در کتاب فرهنگ و واژگان و اصطلاحات خوشنویسی و هنرهای وابسته به آن، عباس سحاب در کتاب اطلس چهارده قرن هنر اسلامی و ناجی زین الدین خط شناس مشهور عرب در کتاب مصورالخط عربی به این نکته اشاره کرده اند. با جمع بندی کلی این آراء و نظرات در این باره و احراز وحدت نظر آنان نمودار زیر طراحی شده است.

انواع خط کوفی

    تنوع نمونه ها حتی یک شیوه خاص از خط کوفی، کار گردآوری اطلاعات و ارایه تصاویر را دشورا می سازد. سختی این کار و انتخاب نمونه ها در چند موضوع مختلف قابل بررسی است:

            اول: فراوانی شیوه ها درسبک کوفی.

            دوم: تنوع بسیار در هر یک از شیوه های مختلف سبک کوفی.

            سوم: منطقه ای بودن بسیاری از شیوه ها، که دسترسی برای گردآوری نمونه ها ( با ویژگی های اقلیمی خاص) را دشوار می سازد.

            چهارم: معرفی کاربرد هر شیوه، هنگامی که بر روی اشیاء خاص قرار می گیرند. از جمله اشیاء فلزی، سفال، پارچه، کتیبه مساجد، سکه ها و...

            پنجم: شیوه های شخصی و علاقه مندی های فردی خوش نویس که گاهی جلوه های هنری و فرمی خاص و منحصر به فردی را در سبک مربوط به خود وجوذ می آورند.

علی رغم وجود مشکلات ذکر شده در یک تقسیم بندی کلی، خط کوفی را به اعتبار تطورات منطقه ای آن به دو شاخه یزرگ و هر کدام نیز به شعبه های خاص تقسیم می شوند.

 

الف) کوفی مشرقی

    عبارت است از شیوه عربی و شیوه ایرانی و شیوه مختلط، کوفی مشرقی خطی است که دراوایل قرن پنجم هجری در ایران شکل گرفته و مستقل و معتبر و گسترده است. خصوصیات خط کوفی شرقی از کوفی معمولی بسیار متفاوت است. دسته های حروف آن ها به سوی بالا و عمودی و کشیده هستند در صورتی که خطوط افقی آن اندکی به سمت چپ خمیده با مایل می شود. به همین جهت اروپاییان آن را کوفی خمیده می خوانند. می توان گفت در خط کوفی مشرقی، رازی از روح ایرانی نهفته است.کوفی مشرقی به انواع گوناگون قابل تقسیم است:

 

1- کوفی ساده (تحریری)

    نوع ساده خود دو شیوه را در بر می گیرد، شیوه ای قدیمی که ابتدایی و خالی از هر گونه تزئین است و شیوه ساده ایرانی که از نوع اول گرفته شده و رنگ و بویی از تزئین دارد. اما در نگاه کلی خط کوفی ساده از حروف ساده که در یک خط مستقیم نوشته می شود و بدون آرایش حروف با زمینه اش به یک دیگر متصل می گردند، تشکیل شده است. در این سبک 8/1 دور و بقیه سطح وجود دارد.

 

2- کوفی تزئینی

    این نوع خط شکل خاصی دارد و می توان هر گونه تزئینی را روی آن انجام داد و به صورت های مختلف مانند تاب دار و به هم پیچیده نوشت. در این نوع خط 8/1 دور و بقیه سطح است، جز بعضی شیوه های خاط که دورش بیش تر و کاهی به نصف می رسد. خط معقلی (بنایی) تمام آن سطح است که بیش تر تشکیل زوایای هندسی می دهد.کوفی تزئینی مشرقی دارای نمونه های فراوانی است که به برخی از آن ها اشاره می شود:

 

مشجری: خط تفننی است که حروف و کلمات آن بریدگی های شبیه برگ دارند.

مورق (ریحانی): این نوع نگارش با استفاده از نقاشی برگ درختی مزین می شود، بدین معنی که زمینه آن با استفاده از فرم های برگ درختی تزئین شده و در ان انتهای حروف و کلمات به وسیله برگ های تزئینی و اسلیمی تکمیل می شود و به کوفی فاطمی نیز شهرت دارد که در قرون دوم و سوم هجری در مصر رواج داشته و از خطوط رایج در کشور عراق، سوریه و ایران بوده است.

مزهر (گل دار): این نوع خط با گل ها و برگ ها و شاخه های سنتی نباتی (گیاهی) زینت داده شده و ویژگی بارز آن پربودن فضاهای خالی با همین عناصر است. در این سبک، قسمت فوقانی حروف بلندتر و آرایش حروف دیگر به طرف بالا متوجه شده و سطری را تشکیل می دهند که مانند نقش گل است.

کوفی مظفر: کوفی مشجری است که علاوه بر گل، برگ و شاخه در فواصل بالای خطوط تزئینات یا خطی تزیینی و مضاف ناخنک وار داشته باشد.

اضلاع عمودی این خط با پیچ و تاب فرو می روند و در هم می شوند و بر اساس مقدار پیچیدگی اضلاع عمودی نام گذاری شده اند. در صورتی که مقدار پیچیدگی چنان گره باشد. آن را «معقد (گره دار)» می گویند و اگر حروف دو به دو مانند « ل » عاشقانه در هم آمیخته و گره بخورند، آن را «معشق» می گویند.اگر مانند پنجره و شبکه اضلاع، حروف کنار هم (درهم منظم) قرار گیرند، آن را « کوفی متشابک» گفته می شود.

کوفی مشبک: ریشه و اصل این خط به ایران نسبت داده می شود و از همه خطوط کوفی دیگر برجسته تر است. بدنه حروف بلندتر به یک دیگر متصل و یک شبکه تشکیل می دهند.

کوفی موشح: کوفی تزیینی است که هم در خطوط و هم در فاصله ها و زمینه ها، اصول تصویرسازی رعایت شود و با گره های متفاوت و مختلف لابه لای خطوط افقی و عمودی به صورت منظم آرایش و تزیین شده است. انواع آن عبارتند از موشح ساده یا میانه و موشح مشکل یا کامل که ترکیب کوفی موشح با معقد و مزهر و مشبک است و موشح قفلی.

کوفی پیرآموز: در کوفی پیرآموز، حرف به صورت متصل و پیوسته یا به صورت جدا از یک دیگر نوشته می شوند و با رشته بسیار نازک یا خط مویین به هم متصل می شوند و اضلاع افقی و عمودی در آن ها ظریف و باریک هستند. برخی از محققان آن را مشابه نوشته های دوران پهلوی و اوستایی می دانند و خط کوفی به سبک ایرانی می نامند.

کوفی معقلی (بنایی): نوع کاربردی از خط کوفی است که بیش تر در بناها به کار می رود و به آن بنایی، مربعی، مستطیل و متداخل هم می توان گفت و انواع ساده، متوسط و مشکل دارد. در این خط حروف در هم متداخل با زوایای مستطیل با مربع یا لوزی در کنار هم قرار می گیرند و درهم می شوند و یک شکل هندسی به وجود می آورند. در این نوع خط دور وجود ندارد و همه سطح است. این خط قبل از اسلامی به وجود آمده و باید از سترنجبیلی که مادر خط کوفی است، استخراج شده باشد.

معقل در لغت به معنی حصین و پناهگاه و کوه بلند آمده است. این معنی با این خط بنایی مطابقت دارد و این نظریه منطقی است که خط بنایی پس از این که به کمال مطلوب رسید، معقلی نامیده شده باشد.در پایان به نام برخی دیگر از انواع کوفی تزیینی اشاره می کنیم: کوفی طوماری، کوفی حاشیه دار، کوفی مترادف، کوفی مدور، کوفی متشابه، کوفی مرتبط، کوفی مقترن و کوفی قرن ششم.

 

ب) کوفی مغربی

    خط کوفی که همراه با اسلام و فرهنگ اسلامی از پایگاه های مدینه و دمشق به شمال آفریقا رفت، در آن جا شیوه ها و قلم های ویژه خود را یافت و برحسب مناطق، تقسیم بندی هایی شد. کوفی مغربی خود متفرعات، گوناگونی ها، تاریخ تطور و سبک های متعددی دارد. شیوه های شناخته شده و مشهور کوفی مغربی عبارتند از قیروان (اندلسی، قرطبی و فارسی)، تونسی، الجزایری و سودانی است. به احتمال کوفی مغربی هم زمان با کوفی مشرقی، ویژگی خاص خود را یافت و نمایان ساخت ولی روی هم رفته تحول چندانی نیافته و کمابیش به حال ابتدایی باقی مانده است. حروف آن از جمله دنباله های گرد نون و تصاویر آن، چنان دراز (رها و مرسل) پرداخته می شود که از پیش بر دنباله های پهن خط عربی مغربی ادوار بعد سایه می افکند.

 

ویژگی های خط کوفی

 

خصوصیات زیبایی و زیبایی شناسی

1- حروف دارای قاعده افقی است و وقتی این حروف در کنار هم قرار می گیرند، حاشیه مرتبی را تشکل می دهند. این خط بیش تر برای نوشتن بر روی سطح هایی که عنصری تزیینی لازم داشته، به کار رفته است. می توان گفت هیچ نوع خطی در جهان به اندازه خط کوفی برای تزیین و آرایش مناسب نیست.

2- یکی از ترکیبات بسیار خجسته، آمیزش خوش نویسی با نقوش اسلیمی خط کوفی است. این پدیده بی گمان، همان آغاز پیدایش خط مشجری و ریحانی کوفی است.

3-درخط کوفی اعراب و نقطه به ویژه اگر به رنگ های مخالف رنگ متن به کار برده شود، زیبایی و جذابیت بیش تری را فراهم می کند تا خطاط و خوش نویس بهتر بتواند مقاصد هنری خویش را ابراز کند.

4- خط کوفی خطی انعطاف پذیر است که به خاطر ویژگی برخورداری از خطوط مستقیم و زوایای، هنرمندان می توانند اشکال و تزیینات و گونه های بی شمار بدان ببخشند. همین خصوصیات به هنرمندان معمار امکان می دهد که از خط کوفی با ترکیب بندی های بسیار متناسب، در کار تزیین بناها استفاده کنند.

5- خاصیت جداجدا بودن حروف و فاصله زیاد کلمات در خط کوفی اولیه، گویی بیان می کند که معنای نهفته در الفاظ، خطیرتر از آن است که به سادگی، سهولت و به گونه ای پیوسته و روان بتوان آن را خواند و فهمید و فقط خط کوفی اولیه از ژرفای این چنین برخوردار است.

6- اگر انواع خطوط کوفی را از جنبه آرایشی مورد توجه قرار دهیم، در خواهیم یافت که حرف الف بیش از همه حروف از منظر نقش آفرینی، دارای اهمیت و اعتبار است و به دلیل آزاد و قابل انعطاف بودن بیش تر مورد استفاده جهت تزیین قرار می گیرد. نوک دسته الف، از یک چنگک (خار) که به طرف چپ انحنا یافته، ساخته و پرداخته می شد. احتمالا این نوع الف با نبطی متاخر پیوستگی دارد که به صورت علامت سوال در قرن های اول تا سوی هجری و حتی در شیوه های بعدی، قرن های 5 و 6 هجری حفظ شده است.

7- از قرن 5 تزیینات چنان افزایش و گسترش یافت که رفته رفته دامنه آن به شکل اصلی خود حروف نیز کشیده شد و دیگر تشخیص هنری میان تزیینات اضافی و حروف ناممکن بود.

 

خصوصیات هندسی

1- خط کوفی وسیله ای عالی برای تجسم مقاصد هنری است. قسمت های افقی دارای حرکت بسیار است، در حالی که حروف عمودی آرامش و سکون بدان می بخشد.

2- خط کوفی در عصر عباسیان به دلایل زیر مقبولیت همگانی یافت:

        - خط کوفی در نمای عمودی، نسبتا کوتاه بود و تقریبا از خط زمینه کم تر از کشیدگی است و می توان ایستایی را به درجه شگفت برساند.

        - وجه فاصله بین حروف غیرپیوسته کلمات، باعث شده که کلمات اندکی در یک سطر کتابت گردد و فاصله میان سطرها قابل توجه نباشد. سر الف ها و لام ها بیش تر چسبیده به کلمه ای از سطر بالاست، چنان که « ن »، « ل »، « ق » و « ی » در سطر بعد قرار می گیرد.

        - اندازه کرسی رعایت شده در نگارش خطوط، آن قدر دقیق و موزون است که دامن حرف هایی در پایان خط کوفی و قامت حرف هایی دیگر در بالای این خط استقامتی ظریف با تناسب ترکیب را نشان می دهند. رعایت زیبا نگاری دوایر حروف براساس قواعد هندسی به دقت به صورت متجانس و منظم عرضه شده است.

3- درقرن6 هجری، شکل های هندسی اندک اندک به خط کوفی راه یافت و کوفی تنها خط معمول در معماری بود. ویژگی استحکام و خشکی ظاهری آن، سازگاری بسیار با سازه های معماری و ساختمانی و حجاری و نیز هنرهای کاشی و آجر و موزاییک داشت.

 

خصوصیات تصویری

    حروف کوفی می تواند توسط هنرمند، مانند موضوعات تصویری و نقاشی به کار رود. تغییر و تحولات خط و خوش نویسی، در روند هزار و چهارصد سال تاریخ کتابت، حاکی از سرنوشت پرفراز و نشیبی است که برخط کوفی گذشته است. خط کوفی قهرمان سناریویی است که در هر عصر و سنی به شکل تازه ای رخ نموده است و اگر این دوران به دو دوره سنتی و مدرن تقسیم شود می توان تفاوت تحولات خط کوفی را به صورت زیر سامان داد.

1- هدف از تحولات خط کوفی در دوره سنتی، زیبایی بصری، سهولت و سرعت نگارش و خوانایی و سهولت کتابت مراسلات و مراودات دیوانی و به یک کلام ارتباط مستقیم شکل و معنا بوده است.

2- هدف از تحولات خط کوفی در دوره مدرن، زیبایی بصری، کاربردی نمودن خط در تبلیغات و تجارت انتشارات، عدم توجه به خوانایی و سهولت نگارش بوده و ارتباط مستقیم شکل و معنا و در نهایت ایجاد شوک های بصری است.

 

تاریخچه ساخت جواهرات

    زینت در جامعه بشری همواره نشانه تشخیص و نمود برتری در اجتماع بوده است. عموما در مشرق زمین زیورآلات مبین حشمت و آبروی اشخاص به شمار می رفته است.هنر جواهر سازی از جمله هنرهای تزیینی و تجملی است که در طول حیات بشری وجود داشته و به اشکال متنوع و گوناگون جلوه گر است. انبوهی از آثار تزیینی به جا مانده از انسان های نخستین شامل اشیایی به نام خلخال و حمایل بوده، که سوراخ و شیاری در کناره ها برای عبور نخ از آن ها وجود داشته است.

    با آغاز دوره اسلامی هنر زرگری و جواهرسازی از نظر شکل و محتوا با تغییرات فراوانی رو به رو شده است. با سرکار آمدن حکومت سلجوقیان، تمایل به ساخت اشیاء سیمین، مفرغی و مطلا به وجود آمد و اشیاء نفیسی با استفاده از این فلزها ساخته شد.در پرسش از اهمیت جواهرسازان به عنوان هنرمند؛ تلاش باید معطوف به جایگاه معاصر باشد. بسیاری از منتقدان این اصل را نادیده می گیرند. باید گفت هنر جواهرسازان، هنری ارتباطی است و جواهر هر چه بیش تر متکی به وجه تمایز بخشی زیبایی شناختی اش باشد، در خور بیان گری و ایجاد موفق تر خواهد بود.

    در بررسی رویکرد هنرمندان تجسمی قرن بیستم به جواهرسازی، آن چه بیش از همه به چشم می آید، تلاش برای برجسته کردن همین وجه تمایز بخشی جواهر است. امتناع از تجاری کردن، باعث ورود جواهرسازان به حیطه ای از فعالیت شده که پیش از این شناخته شده نبود.ارایه محصولی منطبق با نیاز جامعه در گرو تناسب آن محصول فرهنگ جامعه است. پژوهش در هر جامعه باید ناظر به مسایل آن جامعه باشد؛ این کار زمانی صورت می گیرد که فرهنگ آن ها به خوبی شناخته شود.

    در اهمیت موضوع جواهرات ضروری به نظر می آمد که در مجموعه پژوهشی به مطالعه و تحقیق درباره اهداف طراحان، سازندگان و گروه خریداران محصولات (جواهر) پرداخته شود و در نهایت محصول این پژوهش در اختیار ارایه محصول برتر قرار گیرد. به همین لحاظ، ارایه پاسخ نامه هایی جهت شناخت فرهنگ و سلایق گروه استفاده شده و تجربه ساخت جواهرات و مشکلات آن کاری سودمند و لازم به نظر می آید؛ تا نیازهای این سه گروه: طراحان، سازندگان و خریداران که تعیین کننده در این مقوله هستند، را طبقه بندی کرده و به ضرورت ها و محدودیت ها در این باب بیش تری شود و جایگاه شایسته ای برای آن ها در طراحی محصولات جدید لحاظ شود. جامعه آماری در این پروژه را افرادی با جنسیت مونث و گروه سنی 25 تا 35 سال تشکیل می دهند.

 

نتایج به دست آمده از پرسش نامه گروه خریداران

    حد متوسط قدرت خرید طلا و جواهر در کشور سالانه بین 5 تا 15 گرم است. جامعه آماری نگارنده نشان می دهد توانایی خرید 58 درصد از مردم کشور بین این بازه است. تحقیقات به عمل آمده نشان می دهد که زیبایی در طرح و فرم محصول مهم ترین عامل در انتخاب و خرید 62 درصد از افراد جامعه آماری است. حدود 75 درصد از افراد زیر با انتخاب جواهرات تلفیق شده با سنگ های اتمی موافق بودند. فرم های شکسته و ساده بیش از دیگر گزینه های پیشنهادی (شکسته و پیچیده، منحنی و ساده، منحنی و پیچیده) مورد استقبال افراد مذکور قرار گرفته که حدود 67 درصد از پاسخ های ارایه شده را شامل می شود.

    بیش ترین توجه افراد مورد پرسش به انتخاب زیورگران به صورت تک بوده که 53 درصد از جامعه آماری را تشکیل می دهند. بکی از مهم ترین عوامل خرید بر طبق نتایج حاصله، مساله سود اقتصادی و سرمایه گذاری است که حدود 71 درصد از افراد مذکور موافق این قضیه بودند و هم چنین طرح های بومی و ایرانی بیش تر از طرح های سایر ملل مورد استقبال حدود 80 درصد از جامعه آماری قرار گرفته است.

 

نتایج به دست آمده از مصاحبه با صنف جواهرسازان

    در مصاحبه ای که نگارنده با صنف جواهر سازان انجام داد این نتیجه به دست آمد که اکثر قریب به اتفاق مشتریان را افرادی بین گروه سنی 20 تا 40 سال تشکیل می دهند. بازاریابی محصولات بیش تر از طریق مجله ها و گاهی نیز از طریق جلب اعتماد مشتریان صورت می گیرد. هم چنین با کنترل اصولی و منطقی محصولات در جهت کاهش ضایعات، می توان موجب کاهش هزینه تولید شد. هم چنین از عوامل موثر در یک رقابت سالم بین تولیدکنندگان می توان به ابتکار و تنوع در طراحی، بازاریابی مناسب و معقولانه و تلاش در جهت کاهش هزینه تمام شده محصولات اشاره کرد.

    اساسی ترین مشکل در روند تولید جواهرات با توجه به تحقیقات به عمل آمده، عنصر طراحی ذکر شده است. علاوه براین، نتیجه به دست آمده نشان می دهد که ارایه محصولات مرغوب با طرح های متنوع و زیبا و هم چنین خدمات پس از فروش و ضمانت نامه می تواند راه حل مناسبی در جهت جلب اعتماد مشتری به حساب آیند.

    به دنبال فعالیت های پژوهشی در بخش های قبلی، به طراحی محصولات و جواهرات جدید بر پایه فرم خطوط کوفی، در این بخش پرداخته می شود. آن چه در طراحی جواهرات این پروژه حائز اهمیت است، توجه به ارزش بصری خطوط کوفی است نه مفهوم لغوی آن. با توجه به این موضوع، طراحی های مربوط به این پروژه بر مبنای مفاهیم: نشانه شناسی و نظام هرمنوتیک صورت می گیرد.

 

نشانه شناسی (Semiotics)

نشانه شناسی به دست « فردینان د سوسور » به مثابه علمی است که به بررسی نشانه ها در دل زندگی اجتماعی و مطالعه نظام های نشانه ای نظیر زبان ها، رمزگان و نظام های علامتی و غیره می پردازد.الگوی سوسور، به بررسی ساختمان نشانه مرکب از دال و مدلول و ارتباط بین آن ها می پردازد. در نشانه شناسی، دال صورت مادی و فیزیکی نشانه است که می تواند دیده، شنیده و لمس گردد و مدلول در نشانه شناسی مفهومی است که از دال برداشته می شود.

    از آن جا که علایم به مراتب پایدارتر و ثابت تر از الفاظ هستند؛ بنابراین علایم مکتوب یا خط دلالت بر لفظ (یعنی اصوات) معین دارد. به عبارت دیگر، وجود کتبی نشان و دال بر وجود لفظی است.البته این امکان زمانی صورت می گیرد که مخاطب ذهنیتی از تصویر و لفظ خط کوفی داشته باشد و در آن صورت تصویر خط کوفی می تواند مخاطب را به سوی الفاظ رهنمون کند.

 

معنا شناسی (Semantics)

1- نماد وجه نمادیندال شباهتی به مدول ندارد، اما بر اساس قرارداد اختیاری به آن مرتبط است. به این معنی که نقش خطوط کوفی پس از تغییر و انتزاع شدن، دیگر شباهتی به همان خطوط ندارند، ولی می توان ویژگی های شاخص خطوط را در نقوش مشاهده کرد.

2- شمایل و وجه شمایلمدلول به دال شباهت دارد و تقلیدی از آن است. به این معنی که تصویر یا نقوش خطوط کوفی، بدون تفییر و انتزاع شدن در طراحی جواهرات به کار می رود.

 

معنا و نظام هرمنوتیکی

    پیامی که از طریق جواهرات بر اساس حروف کوفی بیان می شود، دارای دو سطح معنایی است.

1- معنای فنی منطقی: معنی محصور در دامنه نشانه شناسی، که قبلا توضیح داده شده است.

2- معنای هنری یا بازنمایی زیباشناسی: عرصه ای است که در آن معنا به تأویل آزاد مخاطب سپرده می شود و به عوامل پیرامونی مختلفی چون زمان، شرایط، فرهنگ، اطلاعات و... بستگی دارد.در نظام « هرمنوتیکی » معنا از قید هر قرارداد آگاهانه و نا آگاهانه رها است. به این معنی که مخاطب می تواند بدون داشتن ذهنیتی از علایم مکتوب و الفاظ و با توجه به عوامل پیرامونی اش از قبیل فرهنگ و آداب و رسوم و ... هر نوع برداشت معنایی زیبا شناسی و هنری از جواهرت طراحی شده بر اساس کاربرد حروفی کوفی داشته باشد.

 

سخن آخر

    بر اساس مطالب گفته شده در این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که خط و خوش نویسی و به خصوص خط کوفی می تواند موضوع مناسب برای طرح های نوین در جواهرات امروزی باشد. خط کوفی به دلیل پر زینت بودن و داشتن گونه های مختلف می تواند تنوع فراوانی ایجاد کند و با توجه به این شاخصه می توان اشکال و فرم های آن را در خدمت طراحی جواهرات امروزی در آورد. بر اساس پژوهش ها و تحقیقات به عمل آمده از خریداران محصولات مربوط به این پژوهش که اغلب خانم های عزیز و بین گروه سنی 25 تا 35 سال بودند،

    این نتیجه حاصل شده که خطوط کوفی به دلیل زیبایی بصری می تواند با سلایق این گروه مطابقت داشته و مورد استقبال اکثریت قرار گیرد. در این پژوهش، بر اساس قابلیت های خط کوفی در طراحی و ساخت جواهرات این نتیجه به دست آمده است که، این خط به دلیل زوایای تند و تیز و مهار نمودن این خصوصیات می توان آن ها را در جهت طراحی محصولات جواهر سازی به کار گرفت.

 
منبع: کتاب ماه هنر شماره 158 آبان ماه 1390 سمیه نادری