تاریخ عشق به جواهرات، تاریخی کهن است و حتما قدمتش به اولین جرقه های ذهن مردم ماقبل تاریخ می رسد که البته باستان شناسان تاکنون توانسته اند فقط قدمت 7 هزار ساله این عشق و علاقه را کشف کنند. با ما در زیورآنلاین هم راه باشید.

 

علاقه به جواهرات از گذشته تا به امروز

    در لابه لای تاریخ، مردم ایران هم همواره نام خود را به عنوان مردمی جواهردوست و دوست دار سنگ های قیمتی ثبت کرده اند و تا آن جا که به کشفیات باستان شناسی مربوط می شود بیش از 7000 سال است ساکنان فلات ایران، سنگ های با ارزش در دل طبیعت را شناخته اند و با استخراج و پرداخت این سنگ ها، جواهرات و زیورآلاتی ساخته اند که هنوز هم از پس هزاره ها، چشم بینندگان را خیره می کند. جواهرات سوخته شهر سوخته در سیستان، مایه فخر ایران است که 3000 سال پیش از میلاد مسیح به دست نیاکان ما ساخته شده است.

    شهر سوخته البته نام اصلی این شهر نیست و چون تاکنون اسم واقعی اش شناسایی نشده، باستان شناسان به علت وقوع دو آتش سوزی بزرگ در این شهر که هنوز بقایای آن در این منطقه وجود دارد، نام شهر سوخته را برای آن انتخاب کرده اند.

    ساکنان شهر سوخته، مردمی صنعت گر بوده اند و تحقیقات روی اسکلت های باقی مانده از آن ها که هزاران سال از آرمیدن شان در گور می گذرد، نشان می دهد مردمی سخت کوش بوده اند و به علت اشتغال به مشاغل سخت، بیش تر آن ها در سن جوانی گرفتار چسبندگی مهره های کمر و گردن بوده اند. اما این مردم پرکار، روحی لطیف و هنر دوست نیز داشته اند که اشیای به جا مانده از آن ها هم چنین زیورآلات و تزئیناتی که بخصوص برای زنان استفاده می شده، نشان می دهد این مردم متمدن تا چه حد در شناخت سنگ های قیمتی، استخراج آن ها، تراش دادن سنگ ها و ساخت مصنوعات با ارزش تبحر داشته اند.

    در کاوش ها از این شهر، مهره ها و گردنبندهایی از لاجورد و طلا کشف شده که صنعت گران آن زمان برای ساخت آن ها صفحه های طلا را به قطر کمتر از یک میلی متر در می آوردند و سپس از آن ها لوله ای استوانه ای شکل می ساختند و با رساندن دو سر این استوانه به هم، قطعه لاجوردی در میان آن کار می گذاشتند تا به این طریق گردن زنان آن دوران خالی از زیورآلات گران بها نباشد.

    آن ها حتی پرنده خیال را فراتر از این حد به پرواز درآورده بودند و تبحر خود در ساخت جواهرات و زیورآلات را در تولید پوشاک نیز ظاهر کردند به طوری که وقتی گروه کاوش های باستان شناسی در شهر سوخته، یک گور باستانی متعلق به یک زن را کشف کرد با اسکلتی رو به رو شد که لباسی شبیه ساری پوشیده بود و از روی سینه تا پایین آن با پولک و سنگ های قیمتی تزئین شده بود.

 

جواهرات و امپراتوری ها

    اما فرهنگ علاقه به زیورآلات و ساخت جواهرات از سنگ های قیمتی با فروپاشی این تمدن از بین نرفت، بلکه پس از آن با اقتدارتر ظاهر شد تا ایرانیان هم چنان مردمی هنرمند و هنرپرور در تاریخ باشند. قبایل بدوی در نقاط مختلف جهان در طول تاریخ به گونه ای زندگی کرده اند که آثار باقی مانده از آن ها نشان می دهد این قبایل با وجود ابتدایی بودن شیوه زندگی شان، به آراسته بودن ظاهر و زیبا شدن به کمک زیورآلات اهمیت می دادند.

    آن ها از صدف، استخوان، سنگ ریزه، پنجه حیوانات، چوب، مروارید، مرجان و حتی پر پرندگان، زیورآلاتی چشم نواز می ساختند که هنوز هم ریزه کاری های نقش بسته بر آن مایه تحسین است.در حکومت اشکانیان نیز این علاقه البته با شدتی بیشتر حفظ شده و حتی صنعت جواهر سازی رونق بیشتری گرفته به گونه ای که استنباط می شود روش اشکانیان در ساخت حلقه ها، تراش سنگ های قیمتی، کمربندها، کلاه ها، آویزها و سنجاق ها به حدی چشم گیر بوده که سایر ملت ها نیز از روش آن ها در ساخت زیورآلات با ارزش پیروی می کرده اند. اما در دوره ساسانیان که بسیاری از هنرهای ایرانی به اوج شکوفایی خود در عهد باستان رسید،

    توجه به سنگ های قیمتی هم با مهارتی چشم گیر تر از گذشته به زندگی شاهان و مردم وارد شد که امروزه این پیوند ناگسستنی را می توان از پیچیدگی های موجود در مهرها و نشان ها، کیفیت سکه ها و روکش های تزئینی روی تاج ها، به کاربردن سنگ های قیمتی برای آرایش مو، روی ظروف، لباس ها و وسایل خانه و حتی در هنر نقره سازی ساسانیان مشاهده کرد.

    کشف اسکلت دختری در آذربایجان که از هزار سال پیش از میلاد مسیح تا امروز در گورش آرمیده است و جسدش با پیشانی بند، دستبند، انگشتر، خلخال و رشته ای از هفت مهره برنزی تزئین شده یا شواهدی که نشان می دهد در زمان هایی دورتر از زمان زندگی این دختر، در فلات ایران گردنبندها و دستبندهایی ساخته می شده که از دانه هایی شبیه دانه خربزه، اما توخالی و از جنس طلا تشکیل شده همه نشان از علاقه تاریخی مردم سرزمین ما به زیورآلات و سنگ های قیمتی دارد. ما این علاقه را تا امروز هم با خود یدک می کشیم، اما تغییرات دنیای مدرن باعث شده ما نیز تا حدی در این حوزه، از ایرانی بودن مان فاصله بگیریم و صنعت طلا و جواهر سازی هم چنین هنر ساخت زیورآلات مان، نه به اصالت دوران تاریخی که بیش تر الگو برداری از روش اروپاییانی باشد که از قرن نوزدهم میلادی، مقارن با حکومت قاجارها به این سو، پایشان به کشور ما باز شد.

    البته گرانی سنگ های قیمتی و زیورآلات مزین به این سنگ ها در همه جای دنیا وجود دارد که ناشی از خصوصیات ذاتی سنگ های قیمتی است. این سنگ ها سرشتی زیبا، درخشان و دلپسند دارند که بخوبی تراش می خورند،پردازش می شوند و استحکام شان را از دست نمی دهند. اما این ها کمیاب اند و براحتی یافت نمی شوند که این کمیاب بودن بهترین دلیل برای عرضه آن ها با قیمت های گران است.

    سنگ های بهادار دو دسته اند: آن هایی که منشا آلی دارند؛ مثل مروارید، مرجان، کهربا و شبق و آن هایی که معدنی اند و جزو کانی ها محسوب می شوند مثل الماس، یاقوت، توپاز و بریل که بسیار قیمتی اند. البته کانی های نیمه قیمتی هم در نقاط مختلف دنیا وجود دارد که همه بخشی از خصوصیات سنگ های قیمتی را ندارند، اما به علت زیبایی شان مورد توجه اند و تعدادی از آن ها پس از تراش خوردن و پردازش، ارزشمند می شوند.

 

برگرفته از روزنامه جام جم